Jeanne-Antoinette Poisson (Parijs, 29 december 1721 – Versailles, 15 april 1764), sinds 1745 markiezin de Pompadour, was een van de beroemdste maîtresses van koning Lodewijk XV van Frankrijk. Ze werd geboren als Jeanne-Antoinne Poisson en er wordt gezegd dat ze de buitenechtelijke dochter was van Charles François Paul Le Normant de Tournehem, een rijke belastingpachter, die haar wettelijke voogd werd nadat haar officiële vader na een schandaal het land werd uitgezet. Haar jongere broer was Abel-François Poisson de Vandières, die later de Markies van Marigny werd.
Ze werd op 19-jarige leeftijd (1741) uitgehuwelijkt aan Charles-Guillaume Le Normant d’Étiolles, een neefje van haar voogd. Ze kreeg twee kinderen met hem, een jongen die een jaar na zijn geboorte overleed, en een meisje, Alexandrine-Jeanne (10 augustus 1744).
In 1745 werd zij de maîtresse van de Franse koning Lodewijk XV, nadat een groep hovelingen (waaronder haar schoonvader) haar als courtisane bij hem hadden aangeprezen. Dit was vlak na de dood van Lodewijks tweede maîtresse, Marie-Anne de Mailly-Nesle. In februari van dat jaar werd ze uitgenodigd voor een gemaskerd bal ter ere van de trouwerij van de zoon van de koning. In maart was ze al een veelgeziene gast en ‘s konings maîtresse. De koning gaf haar woonruimte in Versailles. Hij kocht ook Pompadour voor haar, de eerste van zes woningen. In juli kende hij haar de rang van markiezin van Pompadour toe, en scheidde haar voor de wet van haar man. Op 14 september werd ze officieel aan het hof voorgesteld.
Mme de Pompadour was een intelligente vrouw, met een goed oog voor de in die tijd florerende Rococo-cultuur. Ze bestelde behang bij Jean-Baptiste Réveillon, die snel een eigen fabriek begon. Madame had een grote interesse in literatuur. Voordat ze aan het hof verscheen had ze al contact met Voltaire. Haar invloed op de Franse politiek beperkte zich hoofdzakelijk tot benoemingen van haar gunstelingen, maar ze steunde ook hertog van Choiseul tegenover de koning. De hertog, minister van Buitenlandse Zaken, was voorstander van de verschuiving in de Franse buitenlandse politiek: weg van de opkomende mogendheid Pruisen ten gunste van Frankrijks aartsrivaal, de Oostenrijkse Habsburgers. Dit leidde uiteindelijk tot de Zevenjarige Oorlog, die slecht afliep voor Frankrijk en waar ze publiekelijk verantwoordelijk werd gehouden.
Van Madame de Pompadour zou de historische uitspraak Après nous le déluge! (= “Na ons de zondvloed!”) zijn, woorden die zij tegen Lodewijk XV gezegd zou hebben, toen deze zich na de nederlaag tegen de Pruisische koning Frederik de Grote in de slag bij Rossbach (1757) buitengewoon ongerust toonde.
Samen met haar broer, de markies de Marigny, plande ze gebouwen zoals de Petit Trianon en rond het Place de la Concorde. Haar gok- en speelwoede is legendarisch, maar was voor haar tijd zeker niet uitzonderlijk. Door haar invloed op de koning werd zij de beschermster van grote kunstenaars en schrijvers, onder meer van Diderot en diens Encyclopédie, die tegenwoordig als een mijlpaal van de Verlichting wordt gezien. Madame de Pompadour stichtte de beroemde porseleinfabriek van Sèvres. Maar ook gaf zij zich over aan het algemene dwepen met de romantische ideeën van de filosoof Jean-Jacques Rousseau en diens “terug naar de natuur!”. Mme ging zelf kippen houden in de tuinen van het kasteel van Versailles.
Bekijk ook de website http://www.madamedepompadour.com/
Lees ook:Geschiedenis van Frankrijk: Absolute Monarchie
Lees ook:Koning Henri IV krijgt ‘nieuw’ gezicht
Lees ook:Expositie en boek over Madame Grès
Lees ook:Wie was Madame Tussaud?
Lees ook:De geschiedenis van Frankrijk deel 3: De Middeleeuwen